Viêm dạ dày là bệnh lý phổ biến, gây ra các triệu chứng khó chịu như đau bụng, ợ hơi, ợ chua, và rối loạn tiêu hóa. Bệnh không chỉ làm giảm chất lượng cuộc sống mà còn có nguy cơ tiến triển thành loét dạ dày, xuất huyết hoặc thậm chí ung thư nếu không điều trị kịp thời. Việc kết hợp giữa Y học hiện đại (YHHĐ) và Y học cổ truyền (YHCT) trong điều trị viêm dạ dày không chỉ giúp kiểm soát triệu chứng hiệu quả mà còn cải thiện sức khỏe toàn diện và phòng ngừa tái phát.
NGUYÊN NHÂN VIÊM DẠ DÀY THEO Y HỌC HIỆN ĐẠI VÀ Y HỌC CỔ TRUYỀN
1. Theo Y học hiện đại
- Nhiễm khuẩn Helicobacter pylori (H. pylori): Là nguyên nhân phổ biến gây viêm dạ dày, do vi khuẩn này làm tổn thương niêm mạc dạ dày.
- Sử dụng thuốc giảm đau, chống viêm không steroid (NSAIDs): Làm giảm lớp bảo vệ niêm mạc dạ dày, gây viêm.
- Chế độ ăn uống không lành mạnh: Ăn nhiều đồ cay nóng, uống rượu bia, hoặc ăn uống không đúng giờ.
- Căng thẳng, stress kéo dài: Làm tăng tiết axit dịch vị, gây tổn thương niêm mạc.
- Các bệnh lý khác: Rối loạn miễn dịch, nhiễm độc, hoặc bệnh gan, thận cũng có thể gây viêm dạ dày.
2. Theo Y học cổ truyền
YHCT gọi viêm dạ dày là các chứng “Vị quản thống” (đau dạ dày) hoặc “Vị thống”. Nguyên nhân chủ yếu bao gồm:
- Can khí phạm vị: Căng thẳng làm khí của tạng Can uất kết, gây ảnh hưởng đến dạ dày.
- Tỳ vị hư hàn: Chức năng tiêu hóa của Tỳ và Vị suy yếu, dẫn đến đau bụng, tiêu hóa kém.
- Thực tích nội đình: Ăn uống không điều độ, tích tụ thức ăn làm tắc nghẽn khí huyết ở dạ dày.
- Hỏa uất vị: Nhiệt thừa trong dạ dày, gây viêm và đau.
PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ KẾT HỢP
1. Điều trị bằng Y học hiện đại
YHHĐ tập trung vào kiểm soát triệu chứng, loại bỏ nguyên nhân gây viêm và ngăn ngừa biến chứng.
Dùng thuốc:
- Thuốc kháng sinh: Điều trị H. pylori (kết hợp Amoxicillin, Clarithromycin và Metronidazole).
- Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Omeprazole, Pantoprazole để giảm tiết axit dịch vị.
- Thuốc kháng histamin H2: Ranitidin để giảm axit.
- Thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày: Sucralfate, Bismuth.
- Thuốc trung hòa axit: Như Maalox, giúp giảm nhanh triệu chứng đau rát.
Chế độ ăn uống và lối sống:
- Ăn uống đúng giờ, tránh đồ ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ.
- Hạn chế rượu bia, thuốc lá và caffeine.
- Quản lý căng thẳng bằng cách nghỉ ngơi, tập luyện thể dục.
2. Điều trị bằng Y học cổ truyền
YHCT tập trung điều chỉnh căn nguyên của bệnh, cân bằng tạng phủ, cải thiện chức năng tiêu hóa và phục hồi cơ thể.
Châm cứu và bấm huyệt:
Một số huyệt thường sử dụng: Tuỳ tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ châm cứu hoặc cấy chỉ vào các huyệt vị phù hợp. Một số huyệt vị thường dùng:
- Túc tam lý: Tăng cường chức năng tiêu hóa.
- Trung quản: Giảm đau dạ dày, điều hòa khí huyết.
- Thái xung: Giải uất khí ở Can, điều hòa khí Vị.
- Bài thuốc Đông y: Tùy theo nguyên nhân và triệu chứng, bác sĩ sẽ kê các bài thuốc phù hợp:
- Tỳ vị hư hàn:
Thành phần: Bạch truật, Đảng sâm, Gừng khô, Cam thảo, Đại táo…
Công dụng: Làm ấm Tỳ vị, tăng cường tiêu hóa, giảm đau.
- Can khí phạm vị:
Thành phần: Hương phụ, Bạch thược, Sài hồ, Trần bì…
Công dụng: Sơ Can, giải uất, giảm đau.
- Hỏa uất vị:
Thành phần: Hoàng liên, Bạch linh, Cam thảo, Chi tử…
Công dụng: Thanh nhiệt, điều hòa dạ dày.
- Thực tích nội đình:
Thành phần: Sơn tra, Mạch nha, Thần khúc…
Công dụng: Hỗ trợ tiêu hóa, giảm đầy bụng.
- Dưỡng sinh và khí công:
Thực hiện các bài tập nhẹ nhàng giúp thư giãn, tăng cường lưu thông khí huyết.
PHÒNG NGỪA VIÊM DẠ DÀY TÁI PHÁT
- Theo Y học hiện đại
Chế độ ăn uống hợp lý:
- Tránh ăn quá no hoặc bỏ bữa.
- Hạn chế thực phẩm gây kích thích như đồ cay, chua, rượu bia.
Kiểm soát căng thẳng:
- Giảm stress bằng thiền, yoga hoặc tập thể dục đều đặn.
Theo dõi sức khỏe:
- Điều trị triệt để H. pylori nếu nhiễm khuẩn.
- Thăm khám định kỳ nếu có tiền sử viêm dạ dày.
- Theo Y học cổ truyền
Điều hòa chức năng tạng phủ:
- Sử dụng các loại trà thảo dược như cam thảo, mật ong, hoa cúc để hỗ trợ tiêu hóa và giảm viêm.
- Không sử dụng đồ sống lạnh dễ ảnh hưởng chức năng tạng phủ.
Duy trì cân bằng âm dương:
- Áp dụng các bài tập dưỡng sinh hoặc khí công để tăng cường khí huyết, giảm căng thẳng.
Viêm dạ dày là bệnh lý cần được điều trị sớm và toàn diện để tránh biến chứng. Phương pháp kết hợp Y học hiện đại và Y học cổ truyền mang lại hiệu quả cao, không chỉ giúp kiểm soát triệu chứng mà còn cải thiện sức khỏe toàn diện.
BS. PHẠM PHÚ QUÝ