Đau nhức khớp khi thời tiết thay đổi là tình trạng thường gặp, đặc biệt ở những người lớn tuổi, người mắc bệnh mãn tính như thoái hóa khớp hoặc những người có cơ địa nhạy cảm với biến đổi khí hậu.
Tình trạng này sẽ gây khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp một số thông tin tổng quan về nguyên nhân, cơ chế và cách điều trị và phòng ngừa.
NGUYÊN NHÂN ĐAU NHỨC KHỚP KHI THỜI TIẾT THAY ĐỔI
1. Theo Y học hiện đại
Khi thời tiết thay đổi, đặc biệt trong điều kiện lạnh, ẩm hoặc áp suất không khí giảm, các yếu tố sau có thể góp phần gây đau nhức khớp:
Thay đổi áp suất không khí: Áp suất giảm có thể làm tăng áp lực bên trong khớp, gây cảm giác đau nhức.
Co thắt cơ xung quanh khớp: Không khí lạnh khiến cơ và gân xung quanh khớp co lại, làm giảm tính linh hoạt và tăng cảm giác đau.
Thiếu máu lưu thông đến khớp: Thời tiết lạnh làm các mạch máu co lại, hạn chế lưu thông máu đến các khớp, dẫn đến cảm giác đau nhức, cứng khớp.
2. Theo Y học cổ truyền
Y học cổ truyền gọi tình trạng này là “Phong hàn thấp tý”, tức đau nhức khớp do sự xâm nhập của phong, hàn, thấp vào cơ thể. Khi chính khí (sức đề kháng) suy yếu, các tà khí này xâm nhập vào kinh lạc và khớp, gây tắc nghẽn khí huyết, dẫn đến:
- Phong tý: Đau di chuyển từ khớp này sang khớp khác.
- Hàn tý: Đau khớp tăng lên khi trời lạnh.
- Thấp tý: Cảm giác nặng nề, sưng đau tại khớp, thường tăng lên khi trời ẩm ướt.
- Triệu chứng thường gặp
- Đau nhức, khó chịu tại một hoặc nhiều khớp.
- Khớp cứng, khó vận động, đặc biệt vào buổi sáng hoặc khi trời lạnh.
- Sưng phù vùng khớp.
- Đau tăng lên khi thay đổi thời tiết đột ngột, giảm khi thời tiết ổn định.
- Nặng hơn có thể sưng nóng đỏ (khi diễn tiến sang viêm khớp).
PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ
1. Theo Y học hiện đại
- Thuốc giảm đau và kháng viêm: Sử dụng các loại thuốc giảm đau không kê đơn như paracetamol hoặc thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) như ibuprofen, diclofenac. Trong trường hợp đau nặng, bác sĩ có thể chỉ định tiêm corticoid tại chỗ.
- Vật lý trị liệu: Các bài tập nhẹ nhàng giúp tăng cường tính linh hoạt của khớp.
- Sử dụng liệu pháp nhiệt (chườm nóng) để giảm cứng và đau khớp.
- Bổ sung dưỡng chất: Các loại thực phẩm chức năng chứa glucosamine, chondroitin hoặc bổ sung canxi và vitamin D để hỗ trợ khớp và xương.
2. Theo Y học cổ truyền
Châm cứu vào các huyệt vị như Dương lăng tuyền, Âm lăng tuyền, Huyết hải, Túc tam lý, Tam âm giao, Thận du… giúp giảm đau, thông kinh hoạt lạc, bổ dưỡng gân cốt.
Kích thích lưu thông khí huyết, làm mềm cơ và giảm co cứng tại khớp.
Sử dụng các bài thuốc có tính ôn ấm, trừ phong hàn thấp, bổ can thận và thông kinh hoạt lạc. Ví dụ:
- Độc hoạt tang ký sinh thang: Hỗ trợ điều trị đau nhức khớp mãn tính.
- Quế chi thang: Tán hàn, trừ thấp, thông kinh lạc.
- Thân thống trục ứ thang: Giảm đau do huyết ứ gây tắc nghẽn.
- Ngâm chân bằng thảo dược:
Sử dụng gừng, ngải cứu, quế chi, kết hợp muối hạt để ngâm chân, giúp làm ấm kinh lạc, giảm đau nhức.
PHÒNG NGỪA ĐAU NHỨC KHỚP KHI THỜI TIẾT THAY ĐỔI
1. Giữ ấm cơ thể và các khớp
- Mặc quần áo ấm, đặc biệt là bảo vệ đầu gối, khuỷu tay và cổ tay khi trời lạnh.
- Đeo bao tay và tất khi ra ngoài trời lạnh.
2. Tăng cường vận động
- Tập các bài thể dục nhẹ nhàng như yoga, Thái cực quyền hoặc đi bộ giúp tăng tính linh hoạt và lưu thông máu đến khớp.
- Tránh ngồi lâu hoặc ít vận động, đặc biệt trong môi trường lạnh.
3. Chế độ ăn uống lành mạnh
- Ăn các thực phẩm giàu omega-3 (cá hồi, cá thu, hạt chia), canxi (sữa, phô mai, rau lá xanh) và vitamin D (trứng, cá biển).
- Tránh ăn quá nhiều thực phẩm có tính lạnh như đồ uống lạnh, hải sản sống.
4. Duy trì cân nặng hợp lý
Trọng lượng cơ thể quá lớn tạo áp lực lên khớp, làm tăng nguy cơ thoái hóa và đau nhức.
5. Sử dụng thảo dược hỗ trợ
Uống trà gừng hoặc trà quế để làm ấm cơ thể, hỗ trợ tuần hoàn máu.
6. Theo dõi và điều trị sớm
Khi có dấu hiệu đau khớp kéo dài hoặc trở nặng, hãy đến ngay cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
LỜI KHUYÊN TỪ BÁC SĨ
Đau nhức khớp khi thời tiết thay đổi là một phản ứng tự nhiên của cơ thể, nhưng nếu không chăm sóc và điều trị kịp thời, tình trạng này có thể trở thành mãn tính, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe. Sự kết hợp giữa Y học hiện đại và Y học cổ truyền giúp giảm triệu chứng, cải thiện sức khỏe tổng thể, phòng ngừa tái phát hiệu quả.
Hãy chăm sóc sức khỏe khớp của bạn ngay từ hôm nay bằng cách giữ ấm, duy trì vận động, ăn uống đủ chất và áp dụng các phương pháp điều trị phù hợp. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, hãy đến gặp bác sĩ để được tư vấn cụ thể. Chúc bạn khỏe mạnh và luôn linh hoạt trong mọi bước đi.
ThS. BSCKI.BSNT. NGUYỄN VĂN HUY