Khi thời tiết thay đổi, đặc biệt vào thời điểm giao mùa, không ít người gặp phải các vấn đề sức khỏe, trong đó, liệt mặt ngoại biên là một tình trạng cần được chú ý. Đây là hiện tượng liệt cơ nửa mặt, gây khó khăn trong giao tiếp và sinh hoạt, đồng thời ảnh hưởng không nhỏ đến tâm lý của người bệnh. Bài viết cung cấp cho bạn đọc một cái nhìn tổng quan về nguyên nhân, phương pháp điều trị, và hướng dẫn một số biện pháp phòng ngừa hiệu quả, dựa trên sự kết hợp giữa Y học hiện đại và Y học cổ truyền.
Nguyên nhân gây liệt mặt khi thời tiết thay đổi
Theo Y học hiện đại, liệt mặt ngoại biên thường xảy ra do viêm hoặc tổn thương dây thần kinh số VII (dây thần kinh mặt), ảnh hưởng đến các cơ điều khiển cử động nửa mặt. Các yếu tố chính gây nên tình trạng này bao gồm:
Thay đổi nhiệt độ đột ngột: Tiếp xúc với gió lạnh hoặc không khí ẩm thấp, ví dụ như khi ngủ trong phòng bật điều hòa ở nhiệt độ thấp, khiến mạch máu co thắt đột ngột, ảnh hưởng đến việc cung cấp máu cho dây thần kinh.
Nhiễm trùng virus: Một số virus như Herpes Simplex, Varicella-Zoster hoặc Epstein-Barr có thể gây viêm dây thần kinh.
Rối loạn tuần hoàn máu: Mạch máu cung cấp cho dây thần kinh bị co thắt hoặc tắc nghẽn, gây thiếu oxy và dinh dưỡng cho dây thần kinh.
Với Y học cổ truyền, hiện tượng này được gọi là “Khẩu nhãn oa tà” (miệng méo, mắt không nhắm kín) và thường do hai yếu tố chính:
Ngoại nhân: Do phong hàn, phong nhiệt tà xâm phạm kinh lạc vùng mặt.
Chính khí suy yếu: Khi cơ thể mệt mỏi, khí huyết không đủ mạnh để kháng lại tà khí.
Dấu hiệu nhận biết liệt mặt ngoại biên
Người bệnh thường xuất hiện các triệu chứng sau:
- Miệng méo về một phía, khó cười hoặc nói.
- Mắt bên liệt không nhắm kín, dễ bị khô mắt hoặc chảy nước mắt không kiểm soát.
- Cảm giác tê mỏi, đau nhẹ hoặc nặng vùng má, thái dương hoặc tai.
- Đôi khi kèm theo đau đầu nhẹ hoặc sốt nếu do nhiễm trùng hoặc nhiễm phong nhiệt.
Nếu bạn nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào kể trên, cần đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị sớm.
Điều trị liệt mặt: Kết hợp Y học cổ truyền và Y học hiện đại.
1. Theo Y học hiện đại
Thuốc kháng viêm corticosteroids: Được sử dụng để giảm sưng và viêm dây thần kinh, đặc biệt hiệu quả khi được dùng trong 72 giờ đầu.
Thuốc kháng virus: Chỉ định trong trường hợp nghi ngờ nhiễm virus, ví dụ như acyclovir hoặc valacyclovir.
Vật lý trị liệu: Các bài tập kích thích cơ mặt, hoặc liệu pháp kích thích điện để phục hồi chức năng cơ.
2. Theo Y học cổ truyền
Châm cứu: Là phương pháp chủ đạo để khai thông kinh lạc, thúc đẩy lưu thông khí huyết. Các huyệt thường được sử dụng bao gồm huyệt vùng mặt như Dương bạch, Nghinh hương và huyệt toàn thân như Hợp cốc, Ngoại quan.
Xoa bóp, bấm huyệt: Kích thích tuần hoàn máu và thư giãn cơ vùng mặt.
Thuốc Y học cổ truyền: kháng viêm, thúc đẩy phục hồi thần kinh, tăng cường sức đề kháng của cơ thể, đẩy nhanh quá trình phục hồi. Một số vị thuốc thường dùng:
Sự kết hợp Y học cổ truyền và Y học hiện đại giúp không chỉ điều trị triệu chứng liệt mặt ngoại biên mà còn cải thiện sức khỏe tổng thể, tăng cường khả năng phục hồi và phòng ngừa tái phát.
Phòng ngừa liệt mặt do thay đổi thời tiết
Một số phương pháp giúp bảo vệ sức khỏe trong mùa lạnh hoặc khi thời tiết thay đổi đột ngột:
1. Giữ ấm cơ thể
- Luôn đeo khẩu trang, khăn quàng cổ khi ra ngoài trời lạnh hoặc khi đi ngủ trong phòng điều hòa.
- Tránh tiếp xúc trực tiếp với gió lùa từ quạt, điều hòa.
2. Tăng cường sức đề kháng
Ăn uống đủ chất, bổ sung các thực phẩm giàu dinh dưỡng và giúp làm ấm cơ thể.
3. Tập luyện thể dục thường xuyên
Các bài tập nhẹ nhàng như Thái cực quyền, yoga, khí công giúp lưu thông khí huyết và tăng cường hệ miễn dịch.
4. Chăm sóc sức khỏe tinh thần
Tránh căng thẳng, stress kéo dài, bởi tinh thần suy nhược cũng ảnh hưởng lớn đến sự thịnh suy của khí huyết.
5. Khám sức khỏe định kỳ
Duy trì thói quen khám định kỳ để kiểm tra sức khoẻ tổng thể, phát hiện các bệnh lý nguy cơ có thể dẫn đến liệt mặt ngoại biên.
Liệt mặt ngoại biên là một tình trạng tuy không nguy hiểm đến tính mạng nhưng gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Quan trọng nhất là nhận biết sớm, điều trị kịp thời và thực hiện các biện pháp phòng ngừa phù hợp. Sự kết hợp giữa Y học hiện đại và Y học cổ truyền là giải pháp toàn diện, mang lại hiệu quả lâu dài cho sức khỏe của bạn.
Hãy chăm sóc cơ thể đúng cách, lắng nghe những thay đổi của thời tiết và bảo vệ sức khỏe mỗi ngày. Nếu có bất kỳ triệu chứng bất thường nào, hãy đến ngay cơ sở y tế để được tư vấn và hỗ trợ.